KOKU MAKİNESİ VE ESANS
Küresel ısınma ve değişen çevre koşulları yaşantımızı değiştirdi. Bu duruma uyum sağlamak için, tercihlerimizde eskiye göre çok daha tedbirli davranır olduk. Sürdürülebilir bir yaşam ve çevre için artık daha sağlıklı tercihler yapmak zorundayız. Kokulandırma konusunda da elbette eğilim bu yönde olduğundan, aerosol spreyler gibi gazla yayılan kokulandırıcılar yerine su ile çalışan koku makinelerine daha çok rağbet edilmeye başlandı. Klimalar gibi, kısa bir süre sonra onları da her evde göreceğiz. Özellikle Amerikan mutfaklı evlerin artması, balkonların daralması veya ortadan kalkması ve evcil dostlarımızın da her geçen gün hayatımıza daha çok girmesi evlerde ciddi koku problemlerini yanında getirdi. İşte su ve esans ile çalışan bu koku makineleri, yeni hayat tarzımızın istenmeyen bir parçası olan rahatsız edici koku sorunlarına kesin çözümler sunuyor. Böylelikle, kaliteli bir esansla etkili ve uzun soluklu kokulandırma yapmanız artık mümkün. Koku makineleri diğer kokulandırma ürünlerine göre pahalı gibi gözükse de işin aslı öyle değil. Hatta ulaştığınız alan ve kullandığınız süre bakımından çok daha ekonomiktir. Bu arada, koku makinesini kafanızda karışık bir cihaz olarak canlandırmayın, bunlar bir tür elektrikli buhurdanlıklardır. Su ile çalışan koku makinelerinin çalışma prensipleri, asırlardır kullanılmakta olan buhurdanlıklarla aynıdır. Suyun içine esansı damlatırsınız ve kokusu, gaz veya dumanla değil, su buharı sayesinde ortama yayılır.
Büyük ve/veya istenmeyen koku sorunu yaşanan alanlar için şiddetle tavsiye ettiğimiz koku makinesini, isterseniz oda ve tuvalet için önerdiğimiz çubuklu koku yerine de kullanabilirsiniz. Araçlarda da çakmak veya USB girişli mini koku makinelerini kullanabilirsiniz. Bu tip küçük alanların çok yoğun kokmaması için daha az esansla ve/veya kısa süre çalıştırmalısınız. Ayrıca büyük binalarda etkili kokulandırma için merkezi havalandırma ve klima sistemlerine yapılacak basit teknik müdahalelerle, esans kullanılabilir.
Koku makinesi edinirken en çok dikkat etmeniz gereken nokta, satın alacağınız koku makinesine farklı markaların esanslarını da koyabiliyor olmanızdır. Aksi halde sadece satın aldığınız firmanın koku çizgisine ve fiyat politikasına mahkûm kalırsınız. Bu sebepten, sadece kendi kartuşuyla çalışan, yani özel kartuşlu koku makinesi satın alırken iki defa düşünün lütfen. Ayrıca teknik servisi de muhakkak kolay ulaşılabilir olmalıdır. Her ne kadar işleyişi basit de olsa sonuçta bu elektronik bir ürün. Özellikle motoru altta yani rezistansı suya ve esansa değen ve de borularla kokuyu yayan makinelerde teknik servis önemli bir detaydır. Bu yüzden tavsiyemiz motoru yukarıda olan ve borusuz (borular genellikle tıkanır) makineleri tercih etmenizdir.
Ortamı kokulandırırken sonucu belirleyen makine değil, esanstır. İnternetten veya bir mağazadan koku makinesi satın alırken dikkatinizi makineye vermek yerine esansa verin. Dolayısıyla koku makinesinin ışıklı veya çekici farklı bir görüntüsünün olması kokulandırma için hiç ama hiç önemli değildir. Koku makinesi ve esans arasındaki ilişki, tencere ve yemek ilişkisi gibidir. Mutfaktaki lezzetli yemeğin kokusu tencereden etrafa yayılsa da koku tencereden değil, içindeki kaliteli malzemelerden ve yemeğin tarifinden gelir. Benzer şekilde koku makinesindeki koku da esansın içeriğine ve formülüne bağlıdır. Özetle, mekânınızın arzuladığınız gibi güzel kokması, kesinlikle kullandığınız esansın kalitesiyle ilgilidir.
Ortam kokusunda, paranızın karşılığını alıp almadığınızı belirleyen iki faktör; etki ve zamandır. Dolayısıyla esansınız etkili ve uzun ömürlüyse, bir şişe esansı haftalarca ve verimli biçimde kullanabiliyorsanız, bu fiyatına yansır. Birçok sektörde, ucuz ve alternatif ürünlerle tasarruf sağlanırken kokulandırmada ise durum tam tersidir. Bunun sebebi, ne denli ucuz ürün alırsanız kokulandırmanın o denli pahalıya gelmesidir. Niteliksiz, ucuz ürünler çok az koktuklarından arzuladığınız kokulandırmaya bunların çok daha fazla adedini satın alarak ulaşırsınız. Yahut beklentilerinizi karşılayacak kadar hoş olmadıklarından, kullanamayıp çöpe atmak zorunda kalabilirsiniz. Bu durumların hepsinde de ilk başta ucuz gözüken ürünü satın alarak aslında daha pahalı bir ürün almış olursunuz. Ucuz olur düşüncesiyle sakın koku makinesinde esans yerine çubuklu kokudaki sıvıyı kullanmayın, eğer isterseniz tabii ki koku makinesinin içine çubuklu kokunun veya tekstil kokusunun sıvısını da koyabilirsiniz. Bunlar da hava aromatize edici ürünlerdir fakat unutmayın sizin için çok daha maliyetli olacaktır çünkü suda çözünebilen esans konsantredir ve koku makinelerinde kullanılması için üretilmiştir. Böylelikle az miktarıyla çok uzun süre kokusundan yararlanabilirsiniz. Ama koku makinesinde çubuklu koku veya tekstil kokusu kullanırsanız çok daha fazla esans kullandığınız halde etkisi daha az olur.
Koku makinelerini, koku yoğunluğunu belirleme bakımından da iklimlendirmeye benzetebiliriz. Nasıl ki soğukluk ve sıcaklık klimada sizin kontrolünüzde ise, koku makinesinde de koku yoğunluğunun kontrolü sizdedir. Az miktarda esansın hafif, çoğu ise yoğun kokar. Koku yoğun gelirse koku makinenizi daha geniş bir alana taşıyın ve ortamdaki kokunun hafiflemesi için pencereyi açıp biraz zaman geçmesini bekleyin.
Nitelikli bir esans kullanıyorsanız kötü kokuları bastırdıktan sonra koku makinesini artık devamlı çalıştırmanıza gerek kalmaz. Bu yönüyle klimadan farklıdır çünkü dışarıdaki sıcaklık sürekli olduğundan klimayı da devamlı çalıştırırız fakat ortamda kötü koku kaynağı yoksa, ihtiyaç duyduğunuzda tekrar açmak üzere koku makinenizi kapatıp tasarruf edebilirsiniz. Bu şekilde, ayrıca ikinci bir makineye ihtiyaç duymadan, salondaki koku makinenizi belli bir süre diğer odalarınızda da kullanabilirsiniz. Dolayısıyla koku makinesini bir elektrikli süpürge gibi düşünün, ihtiyaca göre farklı alanlarda rahatlıkla kullanabileceğiniz gibi eğer görüntüsünü beğenmiyorsanız da perde veya koltuk arkasında saklayabilirsiniz. Fakat aynı anda kokulandırmak istediğiniz alan çok büyük ise birden fazla koku makinesi kullanmanız gerekebilir. Böyle bir durumda makineleri birbirine uzak koymanızı ve farklı koku çeşitleri kullanmanızı daha önce önermiştik.
Koku makinesinde maksimum su koyma seviyesini geçmekten kesinlikle kaçının çünkü koku makinesinin çalışma performansını ciddi bir şekilde etkiler. Motoru yukarıda olanlarda, yani suya değmeden çalışanlarda; su azaldıkça, kokusu da azalır. Bu durumda su ve esans ilave etmelisiniz. Dolayısıyla böyle çalışan koku makinelerinde etkili kokulandırma için esansı ekledikten sonra su seviyesini, maksimum çizgisine yakın tutmaya özen gösterin.
Makinenizi belli aralıklarla muhakkak silin ya da elektrikli bölümlerine zarar vermeyecek şekilde temizleyin. Bazen muhakkak sırf su ile çalıştırın ki sildiğinizde çıkmayanlar da uçup gitsin. Bu temizlik gereklidir çünkü zamanla esans tortu yapabilir ve bu da makinenizin performansını etkiler. Bazı koku makinelerinin motoru altta ve rezistansı su haznesindedir. Bunları kapatacağınız zaman, son bir kez de esans koymadan sadece su ile çalıştırmanızı öneririm. Böylece dibinde kalan esansı kullanmış olursunuz ve kalan esans tortu yapmaz. Tabii haznedeki su bittikten sonra su ile temizlemeniz de gereklidir. Ayrıca kireçlenmeyi önlemek için, ayda bir sefer, haznesinin üçte biri kadar sirke ve yarım bardak suyla makineyi çalıştırmalısınız. Farklı bir markanın esansını kullanmadan önce koku makinenizin daha önce esans koyduğunuz haznesini veya kartuşunu iyice yıkamanızı ve en az 3-4 saat sadece su ile çalıştırmanızı öneririz. Böylece koku makinenize önceden sinmiş kokular çok azalacak veya tamamen yok olacak, yeni aldığınız markanın kokusunu daha net hissedebileceksiniz.
Koku makinesinde önemli olan esanstır demiş ve bu yüzden seçim yaparken başka marka esansları da kullanabileceğiniz makineyi seçmenizi tavsiye etmiştik. Buna ek olarak temizliği en pratik olanı tercih etmenizi öneririz. Çok hızlı bir hayata alıştığımız için pratiklik eğer sonuç aynı ise tercih sebebi olmaya değer diye düşünüyoruz. Bu yüzdenden önerimiz motoru yukarıda olan yani rezistansı suya değmeyen ve kokuyu boru ile yaymayan makinelerdir. Özellikle otel ve restoran gibi işletmelerde, koku makinesi en vasıfsız personelin dahi rahatlıkla kullanacağı basitlikte olmalıdır. Kullanımı bir kişiye veya firmaya bağlı koku makineleri; uzun dönemde, bir köşede çürüyüp yüz tutmaya mahkûm olabilir.
Buhurdanlıklarda da kullanabileceğiniz koku makinesi esanslarını; su filtreli süpürgelerde, halı yıkama makinelerinde ve paspaslama sularında (ahşap ve benzeri leke tutan yüzeyler hariç) kullanabilirsiniz. Böylece temizlik esnasında ve sonrasında daha güzel kokulu bir ortam yaratabilirsiniz. Tabii bu biraz pahalı bir yöntem sayılabilir, her bütçeye uygun olmayabilir. Unutmadan ekleyelim, buhurdanlıkta kullanırken suyu fazla, esansı az koyun ki buharlaşan su ile koku yayılsın. Ayrıca altındaki mumu aynı yerde söndürmeyin çünkü söndürürken çıkacak olan duman kokusu, ortamda hissedilebilir. Oda ve tuvalet gibi küçük alanlarda esans ve buhurdanlık dekoratif ve etkili bir çözümdür, fakat pratik değildir.
Tuvalet için basit bir öneri; esansı kâğıt havlu veya benzeri bir materyale emdirip, temizlenmiş klozet ve lavaboyu bir kez de bu şekilde sanki cilalar gibi silebilirsiniz.Raf ve dolap gibi alanları güzel kokması için kağıt havluya damlattığınız esansla içini silebilirsiniz. Estetik bir yöntem ise esanslarla kendi kokulu taşlarınızı yapabilirsiniz. Küçük alanları kokulandırmak için esans ve ham seramikten (bisküvi seramikten) yararlanabilirsiniz. Bunu yaparken, dikkat etmeniz gerekenler:
• Esansı ham seramiğe damlatmalısınız çünkü sırlı seramikler (cilalı seramikler) esansı emmez.
• Seramiği bir tabağın içine koyun ki esansın zeminde herhangi bir leke yapma ihtimali oluşmasın.
• Daha yoğun kokması için seramik ve/veya damla sayısını arttırabilirsiniz.
• Dolapta olabildiğince burun hizasına yakın yerleştirebilirseniz kokusunu daha uzun süre duyabilirsiniz.
Aklınızda olsun, biten esans şişesinin kapağını atabilirsiniz fakat boş şişeyi elbise dolabının rafında tutun. Esanslar yoğun koktuğu için boş şişesi dahi belli bir süre daha rafınızı kokutacaktır. Ufak bir uyarı, eğer evinizde nemlendirme makinesi varsa esansı kullanmadan önce mutlaka prospektüsünü okuyup herhangi bir uyarı olup olmadığını incelemelisiniz. Çünkü bu makineler yalnız su ile çalışması için üretildiklerinden, eğer farklı bir madde kullanılırsa hazneleri zarar görebilir.
Şimdi ise koku makinesinde farklı durumlar için değişik esansların neden tercih edilmesi gerektiğini anlatalım. Kokulandırmaya özünde iki sebepten dolayı ihtiyaç duyarız: Kötü kokuları defetmek isteriz ve/ya da kötü koku sorunu olmasa bile ortamın güzel kokmasını arzularız. İhtiyaç veya zevk, amaçlar farklılık gösterebilir. Bir örnek vermek gerekirse bunu, davette giydiğimiz ayakkabı ile spor yaparken giydiğimizin farklı olması veya duruma göre daha kuvvetli ya da hafif bir koku çeşidi kullanılması şeklinde düşünebilirsiniz. Davette giydiğiniz bir ayakkabıyla basketbol oynadığınızı hayal edin; sonuç pek de istediğiniz gibi olmayacaktır değil mi? Şimdi bunu biraz daha açalım. Diyelim ki koku makineniz için elinizde iki çeşit esans var; biri hafif yeşil çay, diğeri ise çok daha güçlü bir koku olan Marsilya sabunu, yani beyaz sabun kokusu. Önceki akşam da balık pişirdiniz ve evde dehşet kötü bir koku ile baş başasınız. Böyle bir kokuyu alt etmek için, evinizden çıkacağınız zaman koku makinenizin suyuna normalden daha fazla esans koyup çalışır vaziyette bırakıp gidin. Bu noktada, daha yoğun bir koku olan Marsilya sabununu kullanmalısınız ki geri döndüğünüzde ev yeni temizlenmiş gibi tertemiz beyaz sabun koksun. Hafif bir koku olan yeşil çayı ise farklı bir zamanda, mesela eve misafirler gelmeden yaklaşık iki-üç saat önce çalıştırıp davetliler için güzel bir ortam yaratmak için kullanın. Tahmin edeceğiniz gibi burada Marsilya sabunu yerine mango, lavanta veya sandal ağacı gibi yeşil çaya göre daha yoğun olan çeşitleri de örnek verebilirdik. Dolayısıyla hafif olan kokuyu, kötü bir kokuyu bastırmak için değil de farklı bir zamanda güzel bir ortam yaratmak için tercih etmeniz bence daha doğru bir karar olacaktır. Tabii ki bunun kuralı yok, isterseniz tam tersini de yapabilirsiniz. Bu durumda eğer balık kokusunu, yeşil çay gibi hafif bir kokuyla bastırmak isterseniz çok daha fazla esans kullanmanız gerekir ve buna rağmen alacağınız sonuç daha kuvvetli bir koku olan Marsilya sabunundaki kadar başarılı olmayabilir. Ayrıca unutmamanız gereken bir nokta da maliyettir çünkü bu tercihinizle daha fazla esans sarf etmeniz gerekecektir.
Koku makinenizi, yemek yaparken veya yaptıktan hemen sonra değil, ertesi gün evden çıkarken ve daha fazla esansla çalıştırın. Döndüğünüzde evdeki tüm yemek kokusunun gittiğini memnuniyetle göreceksiniz. Bu şekilde kullanımı, yoğun bir gün öncesinde de muhakkak deneyin. Yorgun argın eve döndüğünüzde kapıyı açar açmaz beğendiğiniz kokuların sizi karşılaması, tüm yorgunluğunuzu unutturup enerjinizi arttıracaktır. Daha fazla esansla dememizin sebebi, siz uzun süre dışarıdayken zamanla koku hafiflemiş olacaktır. Bu yöntemle spa ve oteller, odalarındaki koku problemlerini rahatlıkla çözebilir.
Hazır yeri gelmişken taş evlerde yaşanan koku sorununa da değinmek istiyoruz. Bu tip yapıların duvarları, ısıyı hapsettikleri gibi (örneğin yazın serin, kışın ılık olması) kokuyu da hapsediyorlar. Özellikle Kapadokya bölgesinde, turizmden önce farklı amaçlar için kullanılmış taş evlerin odalarında, yıllarca sinmiş kokuların problemi sıklıkla yaşanır. Bu sorunun çözümü yukarıda bahsettiğim gibi; koku makinesini yaklaşık 6-8 saat, ölçünüzün çok üstünde esansla ve kapı-pencereler kapalı haldeyken çalıştırmanızdır. Emin olun, birkaç seferden sonra mekânda eski sinmiş kokuların izi dahi kalmayacaktır.
Restoranlara tuvaletleri ve varsa bekleme alanları hariç yani yemek yenilen bölümlerinde koku makinesi kullanmalarını tavsiye etmiyoruz çünkü oradaki yemek kokusu müşterileriniz için çok daha çekicidir, unutmayın yemek için oradalar. Fakat bir akşam önceki iştah açan güzel yemek kokusu, bir gün sonra özellikle sabah büyük bir sorun olabilir. Bunun çözümü tuvaletlerdeki koku makinelerini gece yemek bölümüne alıp, çalışır halde bırakmaktır. Sabah geri geldiğinizde yemek kokusu kalmayacaktır. Sonra tekrar tuvaletlerde çalıştırmaya devam edebilirsiniz. Tuvaletlerinde çubuklu koku kullananlara (ev, ofis, otel, restoran vb.) önerimiz, koku makinelerini bazen de tuvalette çalıştırmalarıdır; hem çubuklu kokulardan tasarruf etmiş olurlar hem de daha etkili kokulandırma yapabilirler.
Fikrimce, kokulandırma birçok farklı sektör için önem arz ediyor olsa da en çok emlak kira ve satışıyla uğraşanların işine yarar. Bir dairenin tanıtımı öncesi temizliğine gösterdiğiniz özene ek olarak; eşyasızsa sadece koku makinesi, eşyalıysa tüm tekstillere tekstil kokusuyla son bir dokunuşta bulunarak işinize ve müşterilerinize verdiğiniz önemi güçlü biçimde vurgularsınız. Müşterileriniz evin içine girer girmez her şeyden önce ortamın kokusunu fark edecektir. Bu sebeple, koku makinesini evdeki ilk temizlik sonrası çok miktarda esansla uzun süre çalıştırıp ortamı kokulandırın. Ardından randevulardan kısa süre önce normal miktarda esansla çalıştırabilirsiniz. Eğer eşyalıysa, randevu öncesindeki gün; perde, halı, koltuk ve yataklara sinmiş kokuları yok etmek için tekstil kokusunu sanki evi ilaçlıyormuşçasına sıkın ve evden çıkın. Bunun satışlarınıza kesinlikle olumlu bir etkisi olacaktır.
Son olarak da en önemli konu: Sağlık. Koku makinesinde sadece bu cihazlarda kullanılmak üzere üretilmiş ürünleri kullanmanız gerekir. Bulaşık deterjanı, çamaşır deterjanı gibi temizlik ürünleri ile kolonya, parfüm gibi kozmetik ürünleri bu cihazlara uygun değildir. Çünkü ortam kokulandırma ürünleri, ilgili mevzuatın gerekliliklerine göre üretilirler. Yukarıda örneğini verdiğimiz diğer ürün grupları ise bu gereklilikleri karşılamaz. Her ürün grubu kendisi ile alakalı mevzuat yükümlülüklerini karşılamak zorundadır. Bu sebeple hiçbir ürünü kendi amacı dışında kullanmayınız. Bu kural sağlığınız için kesinlikle göz ardı edilemeyecek kadar önem arz eder. Tereddüdünüz varsa lütfen doktorunuza danışın.
